Een intelligent spel met fictie en identiteit in Like Someone in Love
Like Someone in Love van de Iraanse filmmaker Abbas Kiarostami (Copie conforme, Ten) is een even speelse als raadselachtige film over identiteit. Zowel op het niveau van de vorm als de inhoud geeft de film je te denken over het rollenspel dat we allemaal opvoeren in ons dagelijks leven.
De film toont twee dagen uit het leven van de Japanse studente Akiko (Rin Takanashi), die naast haar studie als escort girl bijverdient. Als ze de gepensioneerde sociologieprofessor Takashi Watanabe (Tadashi Okuno) moet bedienen, raken ze samen in een situatie waarbij de leugens over haar brave leventje steeds moeilijker te verbergen zijn voor haar jaloerse, bezitterige vriendje Noriaki (Ryo Kase).
Spel der verwachting
Een terugkerende techniek om het centrale thema van identiteit te verbeelden, is het uitstellen van het in beeld brengen van een personage. Hierdoor vormen we ons, vaak ongewild en onbewust, al voor we het personage zien een beeld van hem/haar. We creëren (gedeeltelijk) al een identiteit. Pas daarna blijkt hoe juist of onjuist dit beeld was. Al in het openingsshot, waarin Akiko geïntroduceerd wordt, gebeurt dit. We horen een meisje, dat zelf buiten beeld is, een telefoongesprek voeren, om haar pas in het volgende shot te zien. Dit spel met verwachtingen, misvatting en illusies komt in de film in meerdere varianten terug. Bijvoorbeeld in de terugkerende, prachtig gefilmde en ritmisch hypnotiserende beelden van reflecties van de personages in ramen en op foto’s. De film lijkt te willen zeggen dat de identiteit die we als ons eigen zelf zien, vooral bestaat uit verhalen die we onszelf en anderen vertellen. Zo ziet Akiko’s vriend Noriaki later in de film Takashi aan voor haar opa. Omdat het voor hen beiden, en uiteindelijk ook voor Noriaki, het beste lijkt om deze illusie niet te doorbreken, spelen ze het spel mee. Het principe van fictie, namelijk het gewillig blijven geloven in iets waarvan je weet dat het niet echt is, berust op eenzelfde principe. Dat lijkt Kiarostami in zijn hele oeuvre telkens weer te benadrukken. Naast een relatiedrama is Like Someone in Love dan ook op te vatten als een spel van metafictie tussen Kiarostami en de kijker.
Met onverwachte inlossing
De film is echter niet alleen maar spielerei voor cinefielen; ook thematisch is de film interessant genoeg voor een breder publiek om de hele speelduur (en lang daarna) te blijven boeien. De oude man geeft als advies aan de aanstaande echtgenoot Noriaki, dat het voor de rust in een huwelijk toch vooral aankomt op vertrouwen. Eerder op geloof dan op het kennen van de waarheid. Partners zijn vooral gelukkig als hun wederhelft voldoet aan hun eigen verlangen (of projectie), hoezeer dit ook op een illusie berust. De film creëert een spanningsboog door het uitstellen van het naderende doorprikken van de zeepbel van leugens die Akiko heeft geblazen. Tot, aan het eind van de film op een toch nog onverwachte manier, de bubble knapt (ondanks dat je weet dat het gaat komen).Hierdoor wordt je als kijker ruw uit je dromerige onderdompeling in de film geworpen en vind je jezelf verbaasd, maar vol ideeën en emoties, terug in de bioscoopstoel.
