Ongemakkelijke lessen in de liefde in Paradies: Liebe
In het eerste deel van de Paradies trilogie toont Ulrich Seidl de keerzijde van het idee van romantische liefde. Door ongegeneerd lichamelijke en morele afwijkingen in hun volle glorie te tonen, geeft de film je een ervaring van spanning tussen ideaal en werkelijkheid.
De filmt vertelt over een alleenstaande Oostenrijkse vrouw van middelbare leeftijd met overgewicht, die haar geluk zoekt op een seksvakantie in Kenia. Haar droom van liefde blijkt een verloren paradijs.
Idealen
Seidl toont zowel het mooie als het ongemakkelijke van de zoektocht naar liefde in lang aangehouden, statische shots of handheld gefilmde stukken. Wanneer je je ongemakkelijk begint te voelen bij scènes van seksuele en morele macht, exploitatie en vernedering, gaat Seidl juist nog een tijdje langer door met filmen. Juist door zo te provoceren, laat de film je nadenken over je eigen morele kaders. Over waar het ongemak dat je bij de film voelt nou precies vandaan komt. Misschien doordat je door de eenzijdige mannelijke blik die aanwezig is van de media, van Hollywood tot porno, niet gewend bent te zien dat nu eens vrouwen mannen domineren en uitbuiten. Of misschien doordat we gewend zijn geraakt aan een ideaalbeeld van het lichaam, dat doorschemert in bijvoorbeeld reclame en porno, terwijl we hier geconfronteerd worden met lichamelijke imperfectie.
Onmogelijke liefde
Wat de film duidelijk maakt is dat het idee van liefde een onmogelijkheid, een onbereikbaar ideaal is wat mensen vooral in de weg staat om geluk te vinden. Het sekstoerisme is een economie waarin liefde en geluk als hoogste waarde gelden, terwijl de ruilmiddelen seks en geld zijn. Het is een wederzijdse economie, waarin beide betrokken partijen hun gewin proberen te halen om hun problemen op te lossen. Teresa wil gezien worden zoals ze is, in plaats van een lichaam met hangtieten en een dikke reet (vrij geparafraseerd). Ze hunkert naar aandacht en aanraking. De Keniaanse sex toys willen hun leefomstandigheden verbeteren, voor zichzelf en hun families. Hierbij hebben ze vooral geld nodig. Het probleem dient zich aan wanneer duidelijk wordt dat de ruilmiddelen niet voldoende zijn om de gewenste waarde te genereren. Teresa vindt geen liefde en geluk en de Kenianen zijn teleurgesteld als haar portemonnee leeg raakt. Wat zegt deze film over sekstoerisme nu precies over ons eigen idee van liefde? Welnu, dat veel relaties problemen ondervinden van de projectie van een ideaal van zuivere, romantische liefde op de ander. Voilà! We willen maar al te graag geloven dat we ons in een relatie tot elkaar aangetrokken voelen vanwege de liefde voor elkaars authentieke, ‘ware’ persoonlijkheden. De werkelijkheid is complexer: we worden ook - en in Seidl’s universum vooral - gedreven door biologische en cultureel bepaalde factoren waarvan we ons niet (of maar een beetje) bewust zijn. We gedragen ons op het gebied van de liefde als het stel mentaal gehandicapten in de botsauto’s uit de openingsscène. Niet capabel om het voertuig te besturen, laten we ons door intermenselijke contacten heen en weer botsen in de arena die liefde heet. Het ongemakkelijke van de film dus komt voort uit de spanning die je ervaart tussen morele idealen en het werkelijke gedrag van mensen.
